Οι πολιτικοί έχουν ξεκινήσει επιχείρηση προσέγγισης των μικρότερων σε ηλικία ψηφοφόρων χρησιμοποιώντας εκφράσεις από το νεανικό λεξιλόγο για να γίνουν αρεστοί – συχνά όμως καταλήγουν να μοιάζουν με τον θείο που θέλει να κάτσει με τη νεολαία…
Mαρία Μουρελάτου
Πρώτος το ξεκίνησε ο ΣΥΡΙΖΑ, προπαραμονή Πρωτοχρονιάς, με ένα βίντεο στο YouTube, όπου πρωταγωνιστούσε ένας νέος ο οποίος, μέσα από το περιβάλλον του δωματίου του, έθετε το εξής ερώτημα: «Πώς να κάνεις το ’23 καλύτερο από το ’22; Θα τα πούμε όλα το ’23».
Κυρίαρχο στοιχείο στο βίντεο, η φράση «ΧΑΟΥ ΤΟΥ» που γέμιζε την οθόνη στην αρχή και στο τέλος του οπτικού υλικού συνολικής διάρκειας 26 δευτερολέπτων. Τρεις εβδομάδες αργότερα, στο 5ο κατά σειρά «ΧΑΟΥ ΤΟΥ» βίντεο με κεντρικό ήρωα τον ίδιο νεαρό, στο γραφείο του δωματίου του, από όπου εμφανίζεται να θίγει θέματα που «καίνε» τους νέους (ακριβά ενοίκια, ανεργία κ.ά.), προσγειώνεται ο Αλέξης Τσίπρας και ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος: «Πώς να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου;» (νεαρός). «Εύκολο, όταν έρθει η ώρα, πας να ψηφίσεις. Δίκαιο;» (Αλέξης Τσίπρας). «Πολύ δίκαιο, μπρο…εδρε» (νεαρός).
Κι ύστερα ήταν η σειρά του Γιώργου Παπανδρέου, στη συζήτηση επί της πρότασης δυσπιστίας στη Βουλή, ο οποίος κατά τη διάρκεια της ομιλίας του κι επικρίνοντας την κυβέρνηση, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι «είναι δευτερεύον ζήτημα αν η πολιτεία είναι εκεί για να υπερασπιστεί τον κάθε πολίτη, ασχέτως αν έχει εξουσία, πλούτο ή «κονέ». Αυτό λέτε!».
Περισσότερη αποστροφή πάρα έλξη
Με αυτά τα δείγματα για αρχή και με δεδομένο ότι η ηλικιακή ομάδα των νέων μεταξύ 17-24 ετών, οι οποίοι ψηφίζουν για πρώτη ή δεύτερη φορά, ενδιαφέρει ιδιαιτέρως τα κόμματα στον εκλογικό τους σχεδιασμό καθώς μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμος παράγοντας στο τελικό αποτέλεσμα, στο τραπέζι του διαλόγου, σε τηλεόραση και Διαδίκτυο φαίνεται πως θα πέσουν πολλά «λολ», «omg» και «btw» στον δρόμο προς την κάλπη.
Τι λένε όμως οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι για την τάση των πολιτικών να μιλάνε σαν τον «cool θείο», προκειμένου να κερδίσουν τα like τους και κατ΄ επέκταση την ψήφο τους; Τρεις από τους περίπου 700.000 ψηφοφόρους αυτής της ηλικιακής κατηγορίας σχολιάζουν στα «ΝΕΑ» πώς εισπράττουν αυτήν την προσέγγιση. «Προσωπικά δεν θεωρώ πως έτσι μιλάνε τη «γλώσσα» μας, τη γλώσσα των νέων. Πιστεύω πως μιλάνε κατ’ αυτόν τον τρόπο για να μας προσεγγίσουν, να ταυτιστούμε εμείς στο πρόσωπό τους και να τους ψηφίσουμε. Τόσο εγώ όσο και οι φίλοι μου πιστεύουμε πως τέτοια γεγονότα προκαλούν περισσότερο αποστροφή πάρα έλξη.
Δεν το λαμβάνουμε σαν κάτι αυθεντικό, αληθινό, αλλά σαν κάτι επιτηδευμένο, και αυτό μας ενοχλεί. Δεν θα ψήφιζα κάποιον επειδή χρησιμοποιεί τη γλώσσα που χρησιμοποιώ. Προτιμώ να προσεγγίσει κάποιος τα βιώματά μου και τις ανησυχίες μου πάρα τη γλώσσα που χρησιμοποιώ με τους φίλους μου. Ο ρόλος του πολιτικού, άλλωστε, δεν είναι και δεν οφείλει να είναι ίδιος με εκείνον του φίλου», αναφέρει ο Χρήστος, 21 ετών, που σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
«Το «κρίντζι» μού φάνηκε αρκετά άστοχο γιατί μου ακούστηκε περίεργο ένας πρωθυπουργός, σε ομιλία, να χρησιμοποιεί αυτήν τη λέξη που λέμε μεταξύ μας. Το «χάου του» σαν βιντεάκι μού φάνηκε πιο έξυπνο για να προσεγγίσει τους νέους ή κάποιον που δεν ξέρει πολιτικά πού βρίσκεται. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν φτάνει αυτό για να ψηφίσεις ένα κόμμα. Αυτό νομίζω είναι το τελευταίο κριτήριο», σημειώνει η Γεωργία, 21 ετών, φοιτήτρια Ψυχολογίας στην Αθήνα, και η Μαριάννα, 20 ετών, φοιτήτρια Φιλοσοφίας, προσθέτει: «Εμένα μου ακούγεται άστοχο. Εννοώ ότι δεν το βλέπω ως έναν τρόπο να προσεγγίσει κανείς τη νεολαία. Μου φαίνεται περιττό. Πιο πολύ πιστεύω ότι στην ηλικία μας δίνουμε έμφαση στα επιχειρήματα και όχι στους όρους που χρησιμοποιούν οι πολιτικοί. Μπορεί να είναι και λόγος, δηλαδή, για να μην ψηφίσω κάποιον».
Ακραίες λεκτικές εκφράσεις
«Οι πολιτικοί για να έχουν μεγαλύτερη οικειότητα με τους νέους ανθρώπους και να συγκινήσουν τα αντανακλαστικά τους χρησιμοποιούν νεανική αργκό πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο τούς πλησιάζουν», σημειώνει στα «ΝΕΑ», αναφορικά με το φαινόμενο, ο ακαδημαϊκός και ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χριστόφορος Χαραλαμπάκης. Και συνεχίζει: «Επί της ουσίας, αυτή η οικειότητα έχει ελάχιστο χρηστικό αντίκρισμα, δεν τα λαμβάνουν αυτά υπόψη τους οι νέοι και, επικοινωνιακά, οι πολιτικοί δεν πετυχαίνουν και πολλά πράγματα.
Η μακαρίτισσα η Μαριέττα Γιαννάκου είναι ίσως από τους πρώτους πολιτικούς που είπε αυτό το «δεν μασάμε» (σ.σ.: «η κυβέρνηση δέχεται επίθεση, αλλά δεν μασάει», είχε πει ως υπουργός Παιδείας το 2006). Εχουμε μια προϊστορία στο πώς οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη νεανική αργκό για να εντυπωσιάσουν. Εντυπωσιάζουν, αλλά για λίγη ώρα.
Η γλώσσα των νέων είναι κοινωνιόλεκτος που χρησιμοποιείται σκόπιμα για να δείξουν την αντίδρασή τους στη γλώσσα των μεγάλων, τους οποίους δεν επιδοκιμάζουν διότι τα συσσωρευμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οφείλονται σε εμάς τους μεγαλύτερους. Η αργκό είναι συνεκτικός κρίκος μιας ομάδας ανθρώπων και είναι από μόνη της μια γλώσσα επαναστατική. Οι νέοι από τους πολιτικούς θέλουν απτές πράξεις και όχι λόγια.
Xρειάζεται οι πολιτικοί να αφήσουν τις ακραίες λεκτικές εκφράσεις. Χρειαζόμαστε έναν πολιτικό γλωσσολογικό πολιτισμό καλύτερο. Δεν είναι αυτή εικόνα που δίνουν οι πολιτικοί. Ο ένας μιμείται τον άλλον, αλλά το επικοινωνιακό αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που νομίζουν. Και το ξέρω από έρευνες που έχω κάνει. Yπάρχουν άλλοι τρόποι προσέγγισης των νέων, τα νέα παιδιά είναι ευφυέστερα από εμάς τους μεγάλους».
Υποτιμούν την αντίληψή τους
Ταυτόσημη και η αίσθηση από το πεδίο της πολιτικής επικοινωνίας, με τον Ηλία Τσαουσάκη, πολιτικό επιστήμονα και σύμβουλο στρατηγικής και επικοινωνίας, να εξηγεί στα «ΝΕΑ» «γιατί η φάση είναι κρίντζι», όπως ο ίδιος αναφέρει. «Λίγα χρόνια πριν, το 2019, ένας υποψήφιος δήμαρχος στο πλαίσιο της προεκλογικής του εκστρατείας φτιάχνει ένα βίντεο όπου συνομιλεί με έναν νέο σε ηλικία, γνωστό youtuber και μουσικό, χρησιμοποιώντας λέξεις και φράσεις «που λένε οι νέοι». Στόχος του, θεμιτός και κατανοητός, να κινητοποιήσει τους νέους του δήμου του να συμμετάσχουν στις εκλογές και φυσικά να τον ψηφίσουν.
Τo βίντεο και η συγκεκριμένη φράση γίνονται viral για τον λάθος λόγο, ο συμπαθέστατος όμως υποψήφιος μάλλον δεν πετυχαίνει τους στόχους του. Και αυτό είναι ένα μικρό μάθημα πολιτικής επικοινωνίας για αρχάριους. Οπως διάβασα και σε ένα σχόλιο στο YouTube, «όταν οι boomers θέλουν να αράξουν με τη νεολαία», τότε κάτι μπορεί και να μην πάει καλά, όσο συμπαθής και να είναι ο θείος boomer.
Γιατί; Γιατί πολύ απλά η πολιτική επικοινωνία έχει κώδικες, κανόνες, περιεχόμενο, ενσυναίσθηση και κυρίως κοινή λογική», λέει ο Ηλίας Τσαουσάκης και αναρωτιέται: «Ποιος/α μπορεί να φανταστεί ότι η απλή αναπαραγωγή λέξεων ή φράσεων που χρησιμοποιούνται από τις νεότερες γενιές είναι η ικανή συνθήκη για να δημιουργήσεις κοινούς κώδικες επικοινωνίας; Πόσο υποτιμούμε την αντίληψη των νέων; Πώς μπορούμε να θεωρούμε ότι οι αποδέκτες του μηνύματος είναι τόσο παθητικοί ώστε να καταναλώσουν οτιδήποτε πιστεύουμε ότι προσομοιάζει ή προσεγγίζει τους κώδικές τους;
Οπως σε κάθε μορφή επικοινωνίας, τα βασικά συστατικά που περιλαμβάνει το μήνυμα είναι πολύ συγκεκριμένα. Το περιεχόμενο που θέλεις να επικοινωνήσεις, γιατί, ναι, επικοινωνία χωρίς περιεχόμενο συνήθως πέφτει στο κενό, η αυθεντικότητα, πόσο ειλικρινής και όχι πόσο καλός ηθοποιός είσαι, η αξιοπιστία του πομπού, γιατί αναξιόπιστος πομπός σημαίνει αυτομάτως υπονομευμένο μήνυμα, και φυσικά το μέσο που επιλέγεις να περάσεις το μήνυμά σου. Αυτά είναι τα στοιχεία που αδυνατίζουν ή ενδυναμώνουν το μήνυμά σου. Και είναι τροφή προς σκέψη για κόμματα και πολιτικούς, ιδίως τώρα που μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το ΤikΤok γιγαντώνονται και πολλοί θα μπουν στον πειρασμό να εισέλθουν σε αχαρτογράφητα νερά, με την προσδοκία να προσελκύσουν νέους ηλικιακά ψηφοφόρους. Αν δεν προσέξουν, τότε η φάση θα είναι σίγουρα κρίντζι».